whatsapp

ıı.Abdülhamid’den, Hacı Hocegân Efendi’ye Berat-I Hümayun

İZ BIRAKANLAR 27.08.2020 - 16:28, Güncelleme: 09.09.2021 - 14:46
 

ıı.Abdülhamid’den, Hacı Hocegân Efendi’ye Berat-I Hümayun

Osmanlı Padişahı II.Abdülhamid Han Bozkırlı Hacı Memiş Efendi’nin talebesi Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu Hacı Hocegân Efendi’ye 4 Ekim 1902 tarihinde “Feraşet-i Şerife Beratı “ vermiştir. Konuyla ilgili olarak Tarihçi Ercan Arslan şu önemli açıklamaları yaptı: Seydişehir’de Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi (1807-1903) nin oğullarından Hacı Ahmet Efendi’nin kızı Emine Hanım ile evlenmiş olan Beyşehir, Üzümlü Manastır köyünden Mustafa oğlu Abdülcelil Mümin Hoca Efendi’nin (vefatı 1930)  arşivinde ulaştığımız “Feraşet-i Şerife Beratı” dikkatimizi çekti.  Hacı Abdullah Efendi’nin eşi Arife Hanım’dır. Mehmet Hocegan (1836-1906),Hacı Ahmet Efendi (1840-1918),Hacı Şakir Efendi( 1845-1909) , Şerife Hanım, Hatice Hanım isimlerinde beş çocuğu vardır. (Ş.Yldız, Seydişehirli Hacı Abdullah Efendi, Konya 2015,s.20-27) İncelediğimiz Berat-ı Hümayunun transkripsiyonu şu şekildedir: Zillüllahi teala.. Sultân Abdülhamid Han Bin Abdülmecid  El-Muzafferü Dâima  El Gazi (Tuğra) “Nişân-ı şerif-i âlişân sâm’i-i mekan-ı sultânî ve tuğrâyı garrâyı cihan şân-ı hakâni hükmü oldur ki Çünü azam   devleti dareyn  ve  akdemü  saadet-i menzileyn müdavemet-i  hıdmet-i Haremeyn-i şerifeyn  ve mülazemeti  ravza-i mudahhara-i  hazret-i seyyidül kevneyn ve resulüssakaleyn olmağın ol devlet-i uzma  ve ol saadet-i kübraya  vasıl olanlar beni adem nevinden mümtaz ve serafiraz idüğü  bi iştibahtır. Binaen  ala zalik (Ona göre) matafı melaike-i mukarrebin ve menzilgahı cenab-ı Cibril-i emin nazargah-ı hazret-i rabbül alemiyn olan ol asitan-ı şefaatı ünvanın çar-ı …saadet-i iktiranında ber veçhi hasbi rub’i kırat  feraşet-i şerife hizmet-i celilesiyle şerefyab olan Hafız Ahmed’in vefatı  vukuu ile  mahlulünden Konya Vilayetine mülhak  Seydişehri  Kasabası’nda hadimüt tarikat-ı aliyye-i Nakşibendiyye Şeyh  Abdullah Efendizade İş bu rafii tevkii refiüşşan-ı  Hakani Hacı Hocegan zide sadrehü  Ol hizmet-i şerife-yi kendüye Devlet ve sebeb-i rahmet ve şefaat bilüp… Talib ve rağib olmağla tevcih   ve yedine  berat-ı şerifim itasını  makam-ı nezaret-i evkaf-ı hümayunumdan ba takrir ledel inha  mucibince tevcih  olunmak fermanım olmağın bin üç yüz yirmi senesi Receb-i Şerifinin birinci günü tarihiyle bu berat-ı saadet …verdim buyurdum ki muma ileyh ba del yevm ol makam …eman …ber veçhi hasbi rub-i kırat feraşet-i şerife  hizmet-i celilesiyle  şerefyab olup hizmet-i lazimesin tarafından tayin edeceği  kaimakam ve naim menam kemal-i tazim ve tekrim ve evvab ve nihayet haya ve hicab ve nezafet ve elbise ve siyab ile  ala maceral  ade eda eyleye. Tahriran  Fil yevmil a’şir min şehri Şabanül Şerife   sene ışrin ve selase miete ve elf. Evkaf-ı Hümayun-u Hazine-i Celilesine  mahsus  berat-ı alişan yazılmak içün varakadır. Yalnız 10 kuruştur.” Tarihçi Arslan devam ederek “ Hacı Hocegan Efendiye verilen Mekke Ferâşeti; Kâbe-i Muazzama’nın, Medine Ferâşeti de, Kabr-i Saadet’in yani Ravza-i Mutahhara’nın (Peygamberimizin  Mezarının olduğu yer) temizlik işleri vazifesine bakma (M.Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü,1983,I.606) görevini ifade etmektedir. Bu mühim ve saygı değer vazifeye  pek eski zamanlardan beri memleketin faziletli alim kimseleri ile  halk içinde güvenilirliğiyle tanınmış, hürmet, güzel ahlak ve tavırlarıyla bilinen, dini ve ilmi gayreti aşikar, mümtâz olan kişiler tayin olunurdu. II.Abdülhamid (1876-1909) tarafından verilmiş olan Feraşet-i Şerife Beratında  Hafız Ahmet’in vefatı ile boşalan kadroya, Seydişehir’de Medresesi bulunan Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu Hacı Hocegân Efendi çeyrek kırat hisse ile atanmıştır. Bu görev için yerine görevlendireceği veya vekil tayin edeceği kişi vazifesini büyük bir olgunluk ve saygı ile, haya ve edep içinde temiz kıyafetlerle yerine getirmekle yükümlüydü. Toz alma işlemleri deve kuşu tüyü ile gerçekleştirilirdi. Bu tarihlerde II.Abdülhamid ile Hacı Hocegan Efendi’nin temaslarının olduğu biliniyor. Bu berat’ın verilme sürecinin Hacı Hocegan Efendinin İstanbul’a gidip rahatsızlığı dolayısıyla padişah tarafından saray doktorlarına ameliyat ettirilmesi ile aynı tarihlere rastladığı kanaatindeyiz. Hocegan Efendi 1906 yılında vefat etmiştir. Hacı Abdullah Efendi Türbesinde erkekler kısmında ikinci kabirde medfundur. Manastırlı Mümin Hoca Efendi 6 Mayıs 1905 tarihinde Esseyyid Mehmed Hocegan Efendiden icazet (Halifelik Belgesi) almıştır. Küpe mezarlığında bulunan mezar kitabesinde “ Nakşibendi merhum Şeyh Abdullah Efendi Hülefasından Mümin Hovace Ruhuna Fatiha  15 Teşrini sani 1346 (15.11.1930) yazmaktadır. Kişisel arşivlerde olan bu ve benzeri belgelere ulaşmamız çok önemlidir. Seydişehir’in tarihi hafızası bu şekildeki arşiv belgelerinde gün yüzüne çıkmayı beklemektedir dedi.

Osmanlı Padişahı II.Abdülhamid Han Bozkırlı Hacı Memiş Efendi’nin talebesi Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu Hacı Hocegân Efendi’ye 4 Ekim 1902 tarihinde “Feraşet-i Şerife Beratı “ vermiştir.

Konuyla ilgili olarak Tarihçi Ercan Arslan şu önemli açıklamaları yaptı: Seydişehir’de Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi (1807-1903) nin oğullarından Hacı Ahmet Efendi’nin kızı Emine Hanım ile evlenmiş olan Beyşehir, Üzümlü Manastır köyünden Mustafa oğlu Abdülcelil Mümin Hoca Efendi’nin (vefatı 1930)  arşivinde ulaştığımız “Feraşet-i Şerife Beratı” dikkatimizi çekti.  Hacı Abdullah Efendi’nin eşi Arife Hanım’dır. Mehmet Hocegan (1836-1906),Hacı Ahmet Efendi (1840-1918),Hacı Şakir Efendi( 1845-1909) , Şerife Hanım, Hatice Hanım isimlerinde beş çocuğu vardır. (Ş.Yldız, Seydişehirli Hacı Abdullah Efendi, Konya 2015,s.20-27)

İncelediğimiz Berat-ı Hümayunun transkripsiyonu şu şekildedir:

Zillüllahi teala.. Sultân Abdülhamid Han Bin Abdülmecid  El-Muzafferü Dâima  El Gazi (Tuğra)

“Nişân-ı şerif-i âlişân sâm’i-i mekan-ı sultânî ve tuğrâyı garrâyı cihan şân-ı hakâni hükmü oldur ki
Çünü azam   devleti dareyn  ve  akdemü  saadet-i menzileyn müdavemet-i  hıdmet-i Haremeyn-i şerifeyn  ve mülazemeti  ravza-i mudahhara-i  hazret-i seyyidül kevneyn ve resulüssakaleyn olmağın ol devlet-i uzma  ve ol saadet-i kübraya  vasıl olanlar beni adem nevinden mümtaz ve serafiraz idüğü  bi iştibahtır. Binaen  ala zalik (Ona göre) matafı melaike-i mukarrebin ve menzilgahı cenab-ı Cibril-i emin nazargah-ı hazret-i rabbül alemiyn olan ol asitan-ı şefaatı ünvanın çar-ı …saadet-i iktiranında ber veçhi hasbi rub’i kırat  feraşet-i şerife hizmet-i celilesiyle şerefyab olan Hafız Ahmed’in vefatı  vukuu ile  mahlulünden Konya Vilayetine mülhak  Seydişehri  Kasabası’nda hadimüt tarikat-ı aliyye-i Nakşibendiyye Şeyh  Abdullah Efendizade İş bu rafii tevkii refiüşşan-ı  Hakani Hacı Hocegan zide sadrehü  Ol hizmet-i şerife-yi kendüye Devlet ve sebeb-i rahmet ve şefaat bilüp… Talib ve rağib olmağla tevcih   ve yedine  berat-ı şerifim itasını  makam-ı nezaret-i evkaf-ı hümayunumdan ba takrir ledel inha  mucibince tevcih  olunmak fermanım olmağın bin üç yüz yirmi senesi Receb-i Şerifinin birinci günü tarihiyle bu berat-ı saadet …verdim buyurdum ki muma ileyh ba del yevm ol makam …eman …ber veçhi hasbi rub-i kırat feraşet-i şerife  hizmet-i celilesiyle  şerefyab olup hizmet-i lazimesin tarafından tayin edeceği  kaimakam ve naim menam kemal-i tazim ve tekrim ve evvab ve nihayet haya ve hicab ve nezafet ve elbise ve siyab ile  ala maceral  ade eda eyleye. Tahriran  Fil yevmil a’şir min şehri Şabanül Şerife   sene ışrin ve selase miete ve elf. Evkaf-ı Hümayun-u Hazine-i Celilesine  mahsus  berat-ı alişan yazılmak içün varakadır. Yalnız 10 kuruştur.”

Tarihçi Arslan devam ederek “ Hacı Hocegan Efendiye verilen Mekke Ferâşeti; Kâbe-i Muazzama’nın, Medine Ferâşeti de, Kabr-i Saadet’in yani Ravza-i Mutahhara’nın (Peygamberimizin  Mezarının olduğu yer) temizlik işleri vazifesine bakma (M.Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü,1983,I.606) görevini ifade etmektedir. Bu mühim ve saygı değer vazifeye  pek eski zamanlardan beri memleketin faziletli alim kimseleri ile  halk içinde güvenilirliğiyle tanınmış, hürmet, güzel ahlak ve tavırlarıyla bilinen, dini ve ilmi gayreti aşikar, mümtâz olan kişiler tayin olunurdu. II.Abdülhamid (1876-1909) tarafından verilmiş olan Feraşet-i Şerife Beratında  Hafız Ahmet’in vefatı ile boşalan kadroya, Seydişehir’de Medresesi bulunan Nakşibendi Şeyhi Hacı Abdullah Efendi’nin oğlu Hacı Hocegân Efendi çeyrek kırat hisse ile atanmıştır. Bu görev için yerine görevlendireceği veya vekil tayin edeceği kişi vazifesini büyük bir olgunluk ve saygı ile, haya ve edep içinde temiz kıyafetlerle yerine getirmekle yükümlüydü. Toz alma işlemleri deve kuşu tüyü ile gerçekleştirilirdi. Bu tarihlerde II.Abdülhamid ile Hacı Hocegan Efendi’nin temaslarının olduğu biliniyor. Bu berat’ın verilme sürecinin Hacı Hocegan Efendinin İstanbul’a gidip rahatsızlığı dolayısıyla padişah tarafından saray doktorlarına ameliyat ettirilmesi ile aynı tarihlere rastladığı kanaatindeyiz.

Hocegan Efendi 1906 yılında vefat etmiştir. Hacı Abdullah Efendi Türbesinde erkekler kısmında ikinci kabirde medfundur. Manastırlı Mümin Hoca Efendi 6 Mayıs 1905 tarihinde Esseyyid Mehmed Hocegan Efendiden icazet (Halifelik Belgesi) almıştır. Küpe mezarlığında bulunan mezar kitabesinde “ Nakşibendi merhum Şeyh Abdullah Efendi Hülefasından Mümin Hovace Ruhuna Fatiha  15 Teşrini sani 1346 (15.11.1930) yazmaktadır. Kişisel arşivlerde olan bu ve benzeri belgelere ulaşmamız çok önemlidir. Seydişehir’in tarihi hafızası bu şekildeki arşiv belgelerinde gün yüzüne çıkmayı beklemektedir dedi.

Habere ifade bırak !
Habere ait etiket tanımlanmamış.
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve seydisehirgundem.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.