1926'da Samsun özelinde Gazi Günü olarak kutlanmaya başlanan 19 Mayıs, daha sonra Gençlik ve Spor Bayramı adını alarak tüm yurtta kutlanmaya başlanmıştır.

Nüfus istatistiğinin geç geliştiği toplumlarda doğum günü kutlamaları olgusu nispeten yeni bir olgudur. Bu yüzden Atatürk'ün doğum günü bilinmez, fakat Gazi Mustafa Kemal Atatürk doğum gününü Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'yi başlattığı gün olan 19 Mayıs olarak kabul etmiştir. Zira bu tarih Türk ulusunun yeniden doğuş tarihidir.

Cumhuriyet’in ilk yıllarının ünlü popüler tarihçisi, gazeteci Enver Behnan Şapolyo’ya göre Atatürk, annesi Zübeyde Hanım’a göre Selanik ağzında ‘buzlu kırk’ denilen, Anadolu’da zemheri diye anılan kışın en soğuk 40 günü içinde, 22 Aralık’tan Ocak sonuna kadar geçen süre içinde doğmuştur.

'NEDEN 19 MAYIS OLMASIN?'

Büyükelçilikler, kutlamalar düzenlenmesi amacıyla Reisi Cumhur’un doğum gününü sorduklarında Cumhurbaşkanlığı Umumi Kâtibi Hasan Rıza Soyak ve tabii Çankaya Köşkü’nün diğer yetkilileri de Ata’nın doğum gününü bilmediğinden bu soru Hasan Rıza Soyak tarafından doğrudan Ata’ya sorulur. Atatürk, tam tarihi hatırlamaz; fakat Afet İnan’ın anlatımıyla "neden bir 19 Mayıs olmasın" der. Atatürk’ün, Gençlik ve Spor Bayramı 19 Mayıs'ta doğduğu kabul edilir.

İLK OLARAK GAZİ GÜNÜ OLARAK KUTLANMAYA BAŞLADI
Gençlik ve Spor Bayramı ilk defa 1926 yılında Gazi Günü adı altında Samsun'da kutlanmış; bu gün daha sonra bizzat Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından doğum günü olarak kabul edilince 24 Mayıs 1935'te Atatürk Günü adı altında resmiyet kazanarak tüm yurtta kutlanmaya başlanmıştır. Beşiktaş Jimnastik Kulübünün girişimleriyle Fenerbahçe Stadı'nda kutlanan bu ilk 19 Mayıs, Galatasaray ve Fenerbahçeli yüzlerce sporcunun da katılımıyla bir spor günü haline gelmiştir. Bu organizasyondan bir süre sonra gerçekleşen Spor Kongresi'nde söz alan Beşiktaş Kurucu Üyesi Ahmet Fetgeri Aşeni kutlanan Atatürk Günü'nün tüm gençliğe mal edilebilmesi için "19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı" adı altında her yıl yapılmasını teklif etmiştir. Kongrede oylanan bu öneri kabul edilmiş ve Atatürk'ün de onayıyla yasalaşmıştır. 19 Mayıslarda kutladığımız bu ulusal bayramımız 20 Haziran 1938 tarihli kanunla "Gençlik ve Spor Bayramı" adını almıştır.

19 Mayıs 1930'dan...

12 EYLÜLCÜLER BAYRAMIN ADINI DEĞİŞTİRDİ

19 Mayıs, 1938’den 1980’e kadar da Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanmıştır. Atatürkçülüğün içini boşaltan 12 Eylül’ün Amerikancı darbecileri, belki de Atatürk sevgisi ruhlarına işlemiş halkımızın tepkisinden çekindiklerinden pek çok şeye Atatürk adı vermeyi alışkanlık haline getirmişlerdir. 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nın bizzat Atatürk tarafından belirlenen adı da işgüzar bir hareketle "Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı" bayramı olarak değiştirilmiştir.

GENÇ TÜRK NE DEMEKTİR?

Oysa Atatürk’ün gençlikten anladığıyla 12 Eylül darbecilerinin gençlikten anladıkları oldukça farklıdır. Fransızcada “genç, taze, dinç” anlamlarına “jeune” kelimesi Türkiye’de uzun süre “devrimci” anlamına gelmiştir. Abdülhamit’in 1. Meşrutiyet’i ilga edip Mithat Paşa’yı Taif zindanında katlettirmesinin ardından, Meşrutiyetçi Türklerin pek çoğu bilindiği üzere Avrupa’ya, çoğu da Fransa’ya iltica etmek zorunda kalmıştır. Fransızlar, ülkelerine sığınan bu devrimcilerİ “Jeune Turc” olarak anmıştır. “Jeune Turc”ün bire bir çevirisi Genç Türk olsa da doğaldır ki Genç Türk’ten kasıt belli bir yaş grubundaki gençler değildir. Zira ülkelerinden ayrılmak zorunda kalan bu devrimciler içinde yaşı 40’ın üzerinde olan insanlar da vardır. Fransızların “Jeune Turc”ten kastı, gençliğin ateşini her zaman içinde hisseden devrimci Türk’tür.

Abdülhamit istibdadına karşı ilk isyan bayrağını çeken, geyiğiyle dağlara çıkan Kolağası Resneli Niyazi Bey ve ünlü geyiği:

Paris’te Bonoparte sokağı 25 numaradaki Jön Türklerin komite binası. En solda Jön Türk hareketinin önderi Ahmet Rıza Bey:

GENÇ TÜRK: DEVRİMCİ TÜRK

Atatürk, genç bir subay olarak 1900’lerin ilk başlarında daha sonra İttihat ve Terakki adını alacak, Balkanlarda görev yapan genç subayların ve de Avrupa’da sürgünde bulunan devrimcilerin örgütü İttihat ve Terakki’ye destek vermeye başladığında doğaldır ki o da Jön Türk tanımını benimsemiştir. Atatürk de bir “genç Türk”, devrimci Türk’tür. 1909’de Hareket Ordusu’nun başına geçecek, 31 Mart gerici isyanını bastıran Hareket Ordusu’nun kurmay başkanı olacaktır.

Hareket Ordusu'nun Kurmay Başkanı, Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) Mustafa Kemal:

Atatürk devrimciliği, tabii ki başlangıçta onun da destek verdiği Jön Türk devrimciliğinin çok ötesine geçmiştir. Fakat tekrar belirtmek isteriz ki hem Jön Türklerin hem Atatürk’ün gençlikten anladığı, 12 Eylül’ün Amerikancı generallerinden çok farklıdır. Genç Türk, devrimci Türk demektir. 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramımız kutlu olsun!

Kaynak: Alıntı