Seydişehir’deki sadaka taşları nedir?

Ali Kazankaya-Araştırmacı-Yazar

Selçuklular Osmanlılar Dönemlerinde ecdatlarımız dertlerini anlatamayan ihtiyaç sahibi kimselere yardımcı olabilmek için adını sadaka taşı dedikleri 1,5-2m boyunda 50-60cm çapında yuvarlak veya köşeli üst ortası avuç içi kadar oyuk olan genellikle antik çağlardan kalma sütunları kullanarak kervan yolları üzerinde ki kuyu başlarına, hanların kervansarayların, camilerin, mescitlerin, türbelerin, tekke veya medreselerin önlerine veya köşelerine dikerlermiş. Bu sadaka taşlarının üzerlerine hali vakti yerinde olmayan ihtiyaç sahiplerinin alması için para, giyecek ve yiyecekler hali vakti yerinde olan hayır sahipleri tarafından konulurmuş. İhtiyaç sahibi olan kişiler ihtiyacı kadar alır gerekirse işi bitince yerine koyarlarmış. Ecdadımızca fakirleri rencide etmemek için düşünülmüş bir düzendir. Türk Milleti, milli hasletlerindeki değer ölçüleri ve İslam dininin öz anlayışıyla Yaradan dan dolayı yaratılana yardım ve sevgi ve saygı anlayışını ortaya koymuşlardır. Alan eldeki eziklik yaratmamak için gaye insancıl bir yardım şeklini ortaya koymuşlar onun içindir ki Sadaka ve yardımlar genellikle ortalık kararınca konulup verenin ve alanın bilinmemesi için riyadan ve gösterişten uzak, Türk İslam gelenekleri ile harmanlanmış bir düzendir. Yüce Kur’an- ı Kerim in mealinde buyurduğu gibi “Hayır işlerinde yarışınız” Eskiden bakkal esnafından veresiye defterlerine yazılıp da gerçekte ödemede zorlanan ihtiyaçlı kimselerin borcunu hali vakti yerinde olan hayır sahipleri Allah rızası için borçlu dâhil kimseye bildirmeden sildirip öderlermiş. Sadaka taşlarının Seydişehir ve Konya’daki bulundukları yerler:                                                             Seydişehir’de Seyyid Harun Veli Cami’in girişinin üstü ahşap kiremit kaplı çatı idi (daha sonraları yapılmış) sol girişte beton yalaklı abdest almak için çeşmeler vardı. Burası komple kaldırılıp şimdiki aslı olan halini aldı. Cami girişinin sağ tarafında Seyyid Harun Velî’nin Türbe’ sinin kapısı rivayete göre( Bağdad’tan hediye olup abanoz ve gül ağacından olduğu söylenir bu kapının aslı şu anda (Konya Larende Caddesi Sahip Ata Külliyesi Vakıflar Ahşap Eserler Müzesinde bulunmaktadır).Sadaka Taşı Seyyid Harun Veli Türbesi’nin kapısının 2m önünde idi şimdi bu sadaka taşı caminin kuzeyinde Musalla taşı olarak kullanılmakta üstü süslü geniş kaide bulunan taş Sadaka Taşıdır. Resim de görülmektedir. Eski yıllarda Seydişehir’de hali vakti iyi olan hayırseverler bu taşın üzerine ihtiyacı olanlar alsın diye hayır ve sadaka için para giyecek ve bazı da gıda maddelerini alaca karanlıkta kimse görmeden bırakırlarmış şehirde ihtiyaçlı olan kimseler de cami dağıldıktan sonra kimse görmeden gelip ihtiyacı olanı alılar artarsa işlerini gördükten sonra durumları düzelenler tekrar koyarlarmış. Seydişehir Çavuş Kasabası (mahallesi) Hacı Memiş Efendi Cami ve Türbesi Bu büyük zatın türbesine basamaklarla çıkılırken türbenin hemen girişinde hemen sağda iki mezarın hemen önünde bulunan sadaka taşına hayır sahiplerinin yıllarca bıraktıkları sadakalarla ihtiyaç sahipleri nin dualarına mazhar olmuşlardır  Türbe Cami yenilenmeden önce şimdiki türbe ve yatanları caminin için de arkada ahşap kafes bölme ile bölüktü caminin minaresi ahşaptı cami ve türbe girişi bir olarak kullanılıyordu hemen girişte sağda dört köşe bir metreden yüksek Sadak Taşı vardı. Şimdi olmayan uzunca bir sırık üzerinde renk şallar bağlı sancak olup asker ve hacı uğurlaması türbe den başlar Seyyid Harun Veli camiine alay halinde dualarla gidilirdi.  Seydişehir eski adı Evregi yeni adı Irmaklı Köyü (mahallesi) eski muhtar Durmuş Koç’un eski evinin duvarında nereden geldiği belli bilinmeyen doğal oluşum bir Sadaka Taşı tespit ettim merhum Kayın Babam oralı olduğu için araştırdım. İhtiyar köylülerin anlattıklarına göre çok seneler önce ihtiyaçlılar için hayır parası bu sadaka taşına bırakılıp alındığı bana aktarıldı daha sonraları çocuklar için para bırakılmaya başlanılmış her yerde olduğu gibi bu gelenekte terk edilmiş. Konya Şemsi Tebrizi Camii ve Türbesi kuzeyinde Yavuz Sultan Selim Çeşmesi bitişiğinde sadaka taşı mevcut tur Musalla Mezarlığı içinde Cennet Çukuru denen yerde sadaka taşı mevcut Konya Kültür Park kuzeyinde Beşarebey Camii giriş solda köşede 2m boyunda dört köşe Sadaka Taşı mevcuttur. Konya Nalçaçı Caddesinde bir markette yine Nene Hatun Parkı’nda bir fırında ekmekleri poşetlemişler  ” Askıda ekmek İhtiyaç sahibi alabilir “ yazılmış ayrıca “Sadaka vermekte acele edin çünkü bela sadakayı geçemez “ ibaresi yazılarak ihtiyaçlı olanlara katkıda bulunmaya çalıştıklarını bizzat gözlemledim Allah tüm sadaka verenlerin sadakasını kabul etsin.“İnsanlar baktıkça değil yaşadıkça görürler”   Devam edecek ....