Ek gıda sürecinde nelere dikkat etmeliyiz?

Herkese Merhabalar. Ben Stajyer Diyetisyen Zahide Büşra Büyükyıldız.

Bu yazımı Seydişehir gündem http://www.seydisehirgundem.com okuyucuları için kaleme aldım. Ek gıda (tamamlayıcı beslenme) süreci tüm bebeveynler için karmaşık ve soru işaretleri ile dolu bir serüvendir. Bu yazımda sizlere süreç hakkında bilmeniz gereken tüm doğruları en şeffaf şekilde aktarmaya çalışacağım. Bebekler için ilk 6 ay en ideal besin yalnızca anne sütüdür. DSÖ ve Sağlık Bakanlığı tüm annelere optimum büyüme, gelişme ve sağlık elde etmek için bebeklerini ilk altı ay boyunca yalnızca emzirmelerini, 6 aydan 2 yaşına kadar da ek gıdalarla birlikte emzirmeye devam etmelerini önermektedir. Altıncı aydan itibaren artan enerji ihtiyacı ile anne sütü tek başına yeterli gelmemeye başlar ve bu nedenle de yavaş yavaş tamamlayıcı besinlere başlanması gerekmektedir. 6 aylık bir bebeğin mide kapasitesi sadece 100-125 ml yani bir çay bardağı kadardır. Bu nedenle o mideye girecek tüm besinler büyük bir öneme sahiptir. Tamamlayıcı besinlere başlamadan önce anneler mutlaka güvenilir kaynaklardan araştırma yapmalıdır çünkü yanlış başlangıçlar besin reddine yol açabilmektedir. Tamamlayıcı beslenme başlangıcı için de hem sindirim kolaylığı hem de demir deposu olması açısından en uygun besin kesinlikle yoğurttur. Hatta anneler dilerlerse yoğurdun besin değerini ikiye katlayarak kendi sütlerinden de yoğurt yapabilirler. Yapılışına yazının sonundan ulaşabilirsiniz. Ayrıca bu süreçte dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan bir diğeri ise 3 gün kuralıdır. Bu kural bebeğin ilk kez tanıştığı bir besini başka bir besin ile karıştırmadan 3 gün art arda tatma esasına dayanır ve asıl amaç bebeğin bu besine karşı herhangi bir alerjisi olup olmadığını öğrenmektir. Başka bir besin verilmemesinin sebebi ise oluşabilecek bir reaksiyon durumunda bebeğin hangi besine alerjisinin olup olmadığının kesin olarak bilinmek istenmesidir. Tamamlayıcı beslenmede ilk ay yoğurt, sebze ve meyve dışında başka herhangi bir besine gerek yoktur. Zaten ilk ayın büyük bir kısmı yeni besinlerle tanışma ile geçmektedir bu kısım bittiğinde ise artık karışık bir şekilde (yoğurt + sebze, yoğurt + meyve) de ilerlenebilir. Bu süreçte besin kaybı olmaması için anneler cam rende ve buharda haşlama yöntemlerini kullanabilirler. 7. Ayda ise bu besinlere ek olarak yumurta sarısı (ilk gün ¼ ü, ikinci gün ½ si, üçüncü gün ise 1 tam), peynirler, sebze çorbaları ve tahıllar bebeğin beslenmesine eklenebilir. 8. Ayda artık unlu çorbalar, kıymalı sebze yemekleri eklenirken 9. Ayda ise etler ve ev yemekleri eklenebilir. Unutmayalım ki 1 yaşına kadar bebeğin ana öğünü anne sütü ek gıdalar ise ara öğünü olacak şekilde ilerlenmelidir. Her besin için kendi ayını beklemek ve bebeği gözlemleyerek acele etmeden emin adımlarla bu süreci geçirmek en doğrusu olacaktır. Bu süreçte özellikle dikkat çekmek istediğim bir diğer nokta ise; Yukarıda da bahsettiğim besin reddinin önüne geçmek için ek gıdalara başlarken tatlı meyvelerden başlanmaması gerektiğidir. Özellikle yoğurttan sonra bebeğe olabildiğince fazla sebze tattırmak ve bunlardan sonra meyvelere geçmek sürecin kolay ilerlemesi için en iyisi olacaktır. Çünkü başlangıçta bebekler herhangi bir tatlı besinin tadını aldığında sonrasında sebzeler başta olmak üzere diğer besinleri tatlarından dolayı reddetme eğiliminde olurlar ve bu durumda ek gıda süreci anneler için çok zorlu bir hal alır. Bu yüzden sıralamaya dikkat ederek ek gıda sürecini ilerletmek çok daha iyi olacaktır. Bu yazımda değinmek istediğim son konu ise 1 yaşından önce yasaklı olan besinler: Dokuzuncu ayda ev yemeklerinin de eklenmesiyle birlikte bebeği neredeyse tüm besinlerle tanıştırmış olduk. Ancak bir yaşından önce bebeklerin bağışıklık sistemleri için risk taşıyan ve sindirim sistemlerinin kabul etmediği bazı besinler vardır. Bunlar; 1-Bal: Colostridium botulinum bakterisi içeren bal, bebeklerde bir çeşit zehirlenme yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle 1 yaşından önce bebeklere bal verilmemelidir. 2- Yumurta Beyazı: Alerjen riskinden dolayı 1 yaşından önce bebeklere yumurta beyazı yedirilmemesi tavsiye edilir. Ancak yumurtanın sarısı 7. aydan itibaren verilebilir.  3- Şeker ve Tuz: Bebeklerin 1 yaşından önce şeker ve tuz tüketmesi obezite, böbrek sorunları ve çeşitli metabolik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabileceği için verilmemelidir. 4- Kafein İçeren İçecekler: Kafein içeren çay ve kahve tarzı içecekler bebeklerin midesine ve böbreklerine zarar verebileceğinden dolayı 1 yaşından önce bebeklere verilmemesi tavsiye edilir. 5- İnek Sütü: Sindirilmesi zor bir besin olduğu için inek sütü, 1 yaşını doldurmamış bebeklerin beslenmesine eklendiğinde bebeklerde kabızlık, gaz problemi ve çeşitli alerjik rahatsızlar meydana gelebilir. 6- Kivi ve Çilek: Meyveler çeşitli faydalarından dolayı bebeklerin beslenmesi için önemli yer tutsa da kivi, çilek ve ananas gibi meyveler yüksek alerjen riskinden dolayı 1 yaşını doldurmamış bebeklere verilmemelidir. Bu listeye ek olarak Domates ve Bakla da alerjen potansiyeli yüksek olduğu için 1 yaşından önce bebeklere verilmemelidir. 7- Kakao ve Çikolata: Kakao ve çikolata, katkı maddesi ve ilave şeker içerdiğinden dolayı 1 yaşını doldurmamış bebeklerin beslenmesine eklenmemelidir. 8- Deniz Ürünleri: Alerjen potansiyeli yüksek olan deniz ürünlerinin ağır metal içeriğinden dolayı bu besinlerin 1 yaşından önce bebeklerin beslenmesine eklenmemesi tavsiye edilir. 9- Sosis, Salam ve Şarküteri Ürünleri 10- Ceviz, Fındık ve Fıstık 11- Turşu Anne Sütünden Yoğurt Yapımı; Malzemeler: 100 ml anne sütü 1 tatlı kaşığı yoğurt Yapılışı; Anne sütünü bir kavanoza alın ve sıcak suyun içerisinde yoğurt mayalama sıcaklığına erişene kadar ısıtın. Anne sütünden bir miktar alarak oda ısısındaki yoğurdu seyreltin. Kavanozun içerisine yoğurdu ekleyip karıştırın. Ilık bir yerde bir örtü ile örterek 7-8 saat mayalanmaya bırakın. Mayalanan anne sütü yoğurdunu buzdolabına kaldırın. Bir gece beklettikten sonra bebeğe rahatlıkla verebilirsiniz.  Not: Anne sütünden hazırladığınız yoğurt, inek ve koyun sütüyle hazırlanan yoğurtlar gibi katı olmaz. Ayran formunda bir yapısı vardır! Bu yazımda bebeveynlerin ek gıda sürecinde aklına takılan, merak ettikleri ve doğru olarak bilinen tüm yanlışlara değinmeye çalıştım. Umarım siz değerli anne ve babalar için yeterince açıklayıcı ve faydalı bir yazı olmuştur. Ek gıda süreci ne kadar bilinmezliklerle dolu olsa da bir o kadar da eğlenceli ve güzel bir süreçtir. Çok düşünüp stres yapmak yerine bebeğinizle eğlenmek, gülmek ve anılar biriktirmek en öncelikli hedefiniz olsun. Yazımı burada sonlandırıyorum yeni yazılarda görüşmek dileğiyle sağlıklı, huzurlu ve mutlu günler dilerim. Not: İçeriklerim gelirpazar.com için hazırlanıp derlenmiştir. Kaynaklar aşağıda belirtilmiştir. KAYNAKÇA: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infant-and-young-child-feeding https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-ve-hareketli-hayat https://www.bebek.com/bebekler-icin-ek-gida/ https://www.bebek.com/ay-ay-bebek-beslenme-tablosu/ https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/beslenme/bebek-beslenmesi.html https://tektiklabilgielinde.saglik.gov.tr https://www.bebek.com/stoktaki-anne-sutunu-nasil-degerlendirebilirsiniz/  Bebeklerde Sağlıklı Beslenme