Insülin direnci nedir?

İnsülin direnci, pankreas tarafından üretilen normal miktarda insülinin yağ, kas ve karaciğer hücrelerinde gerekli veya yeterli tepkiyi oluşturamaması durumudur.

Stajyer Diyetisyen Duygu Çetinkaya Yağ hücrelerindeki insülin direnci, depolanmış trigliseritlerin serbest kalmasına ve kan plazmasındaki yağ asidi miktarının artmasına sebep olurken, kas hücrelerine girmesi ve karaciğer hücrelerinde depolanması zorlaştığından kandaki şeker (glikoz) oranı da artar. İnsülin direnci sonucu kan plazmasındaki yüksek seviyelerdeki insülin ve şeker oranı genellikle metabolik sendrom ve tip 2 diyabete sebep olur. İnsülin Direncinin Yarattığı Sorunlar: İnsülin direnci önemli bir sorundur, fakat bir hastalık değildir. İnsülin direnci yüksek kişilerin diyabet hastalığına yakalanma riski de oldukça yüksektir. İnsülin direnci ile yüksek tansiyon, damar sertliği, kan yağları bozuklukları, karaciğer yağlanması arasında ilişki vardır. Ayrıca insülin direnci değerleri kilolu insanlarda oldukça fazladır. Normal bir insanda 1 birim insülin 30 miligram kan şekeri düşürürken, insülin direncine sahip kişilerde 1 birim insülin 10 miligram kan şekeri düşürür hale gelir. Vücutta ideal kilonun %30 fazlası insülin direnci oluşumu ile sonuçlanabiliyor. İnsülin direnci, toplumun yaklaşık %25-30’unda görülüyor. Kilosu normal hatta zayıf olan kişilerde bile insülin direnci görülebiliyor. Aşırı beslenme hücre içi inflamasyonu tetikliyor ve obezite ile birlikte insülin direncine yol açıyor. İnsülin kan şekerini normal seviyelere getiren önemli bir hormondur. Yemek sonrasında ortaya çıkmaktadır. Yemek sonrası pankreasın beta hücrelerinden salgılanarak kan dolaşımına verilmektedir. Kanda her zaman az miktarda insülin vardır. İnsülin yemek sonrası yüksek düzeylerde salgılanır; kaslar, yağ dokusu ve karaciğer insüline az yanıt verirse kan şekeri zor kontrolde tutulur. Buna ‘’İnsülin Direnci’’ denir. Yemek sonrası pankreastan hızlı ve fazlaca kana salınan insülin; kan şekerini yemekten 2-3 saat sonra düşürerek aniden acıkma hissine sebep olur. Hastada bu durum, acıkma ile birlikte ellerde hafif titreme ve terleme ile kendini gösterir. Yetersiz, yanlış beslenme bağışıklık sisteminin çökmesi ve enfeksiyonlara yol açmaktadır. İnsülin direnci metabolik sendrom olarak da adlandırılır. İnsülin direnci Diabetes Mellitus (şeker hastalığı) hastalığının öncüsü olan bir klinik tablodur. Şeker hastalığı riski her geçen yıl daha da yükselmektedir.  5-10 yıl içinde Tip 2 diyabet görülme sıklığı artmıştır. İnsülin Direnci Tip 2 Diyabet dışında şu hastalıklara neden olabilir: Yüksek tansiyon Yüksek kolesterol Trigliserid yüksekliği Polikistik over sendromu Koroner arter hastalığı Kolon tümörleri Meme kanseri Tromboza eğilimin artmasına bağlı damar tıkanmaları Karaciğer yağlanması ve karaciğer fibrozisi, Kardiyomiyopati Kas krampları Cilt bozuklukları Kıkırdak dokuda büyüme (psödoakromegali) Amiloid hastalığı Alzheimer İnsülin Direncinin Belirtileri: Yemekten sonra veya şekerli bir gıda yedikten sonra uyku ve ağırlık hissi Baygınlık hissi Geç doyma Yemekten 2-3 saat sonra acıkma Elde ve ayakta titreme Soğuk soğuk terleme Çabuk kilo alma ve/veya kilo vermede zorluk Sık acıkma ve tatlı yeme isteği Konsantrasyon ve algılama güçlüğü Uyku bozukluğu Bel çevresinde kalınlaşma Karaciğer yağlanması Kadınlarda adet düzensizliği Kıllanma artışı Koltuk altı ve ensede kahverengi esmerleşme şeklinde renk değişiklikleri İnsülin direnci tanı sürecinde kadınlarda bel çevresinin 90 cm erkeklerde ise 100 cm’den fazla olması önemli göstergelerdendir. Genellikle kanda trigliserit yüksekliği yeterlidir fakat vücut kitle indeksinin de artmış olması teşhisi koydurur. Açlık kan şekeri ve açlık insülini ölçerek homa indeksi hesaplamak tanıyı kesinleştirir. Insülin direnci testi (homa-ır) nedir? İnsülin direnci testi (HOMA) kişide insülin direnci olup olmadığını belirlemek amacıyla kullanılan bir testtir. Bu test, matematiksel bir formüldür. 8-10 saatlik açlık sonrası alınan kan şekeri ile açlık insülin düzeyi birbiri ile çarpılarak, 405’e bölünür ve HOMA-IR denilen insülin direnci düzeyi ortaya çıkar. Çıkan sonuç 2,5 üzerinde ise, kişide insülin direnci var demektir. Düzenli diyet ve egzersiz uygulanmaz ise, kişi bir süre sonra diyabete (şeker hastalığına) yakalanma riski altındadır. Bu nedenle, diyabet hastalarında kural olarak insülin direnci testi (HOMA-IR) yapılarak, insülin direnci olup olmadığı tespit edilmelidir. İnsülin direnci saptanan kişilerde, ilgili yaşam tarzı ve tedavi önlemleri alınmalıdır. Diyabeti ilerlemiş hastalarda şeker hastalığı çok su içme, sık idrar yapma ve çok sık yemek yeme belirtileri ile ortaya çıkar. Fiziksel muayenede akantozis nigrigans diye adlandırılan ciltte siyahlaşma belirtileri insülin direnci için tipik fizik muayene bulgularıdır. Metabolik sendrom ve insülin direncinde kişiye yönelik tedavi planlanır. İnsülin direnci sonucunda olabilecek hastalıklardan korunmak için kilo kontrolü başta olmak üzere egzersiz, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarında kalıcı değişiklikler yapmak gerekmektedir. İlaç tedavisi yardımcı tedavidir. Asıl önemli olan fiziksel aktiviteleri artırmaktır. İnsülin Direncinde Beslenme Nasıl Olmalıdır? Porsiyon kontrolü yapılmalı, yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Kalori değeri düşük; fakat posa içeriği yüksek, tok tutan gıdalar tüketilmelidir. Protein ağırlıklı öğünler planlanmalıdır. İnsülin direncinde kişiler çok sık acıktığı için; sık yemek yeme ve ara öğünlerin olduğu diyetler önerilir. Ancak bu yanlıştır. Öğün sayısının fazlalığı kişide daha fazla insülin salgılanmasına neden olur ve daha çok açlık nöbetleri yaşarlar. Böylelikle de kilo artışı devam eder. Bunun yerine daha az öğün önerilmeli ve öğünler protein ağırlıklı planlanmalıdır. Günlük düzenli yapılan yürüyüş ya da spor aktiviteleri ile beraber karbonhidratlı ve yağlı gıdaların azaltılması temel tedavi yaklaşımlarıdır. İnsülin Direnci için Çay Tarifi: 1 çubuk tarçın 1 tatlı kaşığı yeşil çay 1 tatlı kaşığı zeytin yaprağı Bu malzemeleri cam bir bardağa koyun. 1 su bardağı ölçüsünden biraz fazla yani 250 mL kadar kaynar su ilave edin. 10 dk demlenmesini bekleyin ve afiyetle için! Günde 3-4 fincan içebilirsiniz. Fakat yüksek tansiyon hastalarının doktor kontrolünde dikkatli bir şekilde tüketmesi gereklidir. Yeşil çayı; organik ürünlerin ve kadın kooperatif ürünlerinin yer aldığı Gelir Pazar sitesinden temin edebilirsiniz. Gelir Pazar sitesindeki yeşil çayın içeriğinde zeytin yaprağı da bulunduğu için 1 süzen poşet çayı kaynatıp 1 çubuk tarçını ilave ederek içebilirsiniz. İyi okumalar. Herkese sağlıklı günler dilerim. Görüşmek üzere!